Zorgen dat er altijd voldoende schoon (drink)water is, overlast door hoosbuien beperken en het voorkomen van hittestress. Dat zijn kortweg de ambities van Waterpanel Noord, een samenwerkingsverband van vijftien gemeenten in Midden- en Noord-Limburg, het Waterschap, het Waterschapsbedrijf en de Waterleidingmaatschappij in Limburg. Om de doelen te bereiken heeft Waterpanel Noord afgelopen maand een uitgebreide Uitvoeringsagenda Klimaatadaptie vastgesteld met een plan van aanpak. Josette Van Wersch, bestuurder van het Waterschap, beseft dat de uitdaging groot is.
‘Als ik moet kiezen uit de drie prioriteiten dan staat het beschikbaar houden van voldoende water op de eerste plaats’, zegt Josette Van Wersch. ‘Water is voor mens en dier cruciaal, de natuur kan absoluut niet zonder. Daarom moeten we alles op alles zetten om regenwater waar mogelijk op te vangen en vast te houden. Ervoor zorgen dat het water dat de Maas aanvoert goed wordt verdeeld. Tegelijk is het zaak om het hoofd te bieden aan de hoosbuien met overlast zoals we die de laatste jaren hebben gezien én we moeten iets doen tegen hittestress. De temperatuur in stedelijk gebied omlaag brengen door veel groen en water.’
Steentje bijdragen
Het zijn de gevolgen van klimaatverandering. In eerste instantie toch een verantwoordelijkheid van de rijksoverheid, de provincies en de waterschappen. ‘Zeker. Maar op regionaal en gemeentelijk niveau kunnen en moeten we allemaal ons steentje bijdragen. En daarom hebben we als Waterpanel Noord een Uitvoeringsagenda klimaatadaptie opgesteld met een lange lijst van plannen en maatregelen op regionaal en lokaal niveau. Uiteraard aansluitend bij de landelijke ontwikkelingen.’
Plannen en projecten
De agenda komt niet uit de lucht vallen en is evenmin vrijblijvend. ‘Nee’, beaamt Josette Van Wersch. ‘De Rijksoverheid verwacht van elke provincie, gemeente en waterschap plannen om wateroverlast, tekort en hittestress te bestrijden op lokaal niveau. Waterpanel Noord is één van de vier Limburgse regio’s die nu zo’n agenda met plannen gereed heeft. Voor de uitvoering kan een beroep gedaan worden op in totaal € 7,4 miljoen rijkssubsidie. Het is de bedoeling om begin 2022 de eerste projecten in gang te zetten.’
Rode draad
Rode draad is dat ook burgers en ondernemers betrokken worden bij zoveel mogelijk acties. ‘Sterker’, benadrukt Josette Van Wersch, ‘we hebben iedereen nodig om de gevolgen van klimaatverandering te bestrijden. Neem droogte. Het is essentieel om regenwater niet op het riool te lozen, maar naar de natuur te leiden. Via beken en sloten. De overheid staat aan de lat om gescheiden riolen aan te leggen, stuwen te bouwen en andere grootschalige maatregelen te nemen. Maar particulieren kunnen hun regenpijpen afkoppelen en het water in hun gazons en tuinen laten lopen. Goed voor het groen, goed voor het grondwater. Er loopt al jaren een subsidieregeling om het afkoppelen te stimuleren, in de uitvoeringsagenda gaan we een stap verder. We gaan scholen stimuleren om het regenwater af te koppelen en de pleinen te vergroenen door tegels te vervangen door gras, een boom of struik. Dat geeft verkoeling op de hete dagen.’
Bedrijventerreinen
Dezelfde aandacht gaat uit naar bedrijventerreinen. ‘Als we ondernemers mee krijgen om het regenwater goed te benutten en te investeren in groen, dan maken we echt meters. Ook voor deze projecten is geld beschikbaar, maar we kunnen het niet alleen. In principe geldt voor elke maatregel een cofinanciering van de gemeente én het bedrijfsleven. We hebben iedereen nodig. Dat geldt trouwens ook voor zuinig omgaan met water. We moeten ons realiseren dat water niet meer onbeperkt beschikbaar is.’
Lokaal
De aanpak van wateroverlast bij hoosbuien ligt in eerste instantie ook bij de overheid. Het aanleggen van buffers, het verbeteren van rioolsystemen en andere infrastructuur, het verminderen van erosie. Miljoenenprojecten; voor gemeenten amper te bekostigen. ‘Maar ook hier geldt dat burgers en ondernemers lokaal een steentje kunnen bijdragen. Vijvers in de tuinen fungeren als tijdelijke opvang bij zware regenval, door tegels weg te halen uit stoepen en tuinen verdwijnt het water in de grond; precies wat we graag willen. Het vergroenen en ontstenen is ook een perfect wapen tegen hittestress. Groen functioneert als een natuurlijke airco. Zeker in stedelijke gebieden waar het in de regel altijd warmer is dan op het platteland. Maar juist in de stad is het lastiger en komt het aan op creativiteit en motivatie. Daarom besteden we in de uitvoeringsagenda ook veel aandacht aan campagnes rond bewustwording. Iedereen kan meedoen.’
Waterklaar.nl
Een aanzienlijk deel van de communicatie verloopt via het platform Waterklaar.nl. Hier is alles te vinden over de ontwikkelingen op het gebied van droogte, overlast, hittestress en waterkwaliteit. Daarnaast is de website het startpunt voor campagnes met tal van voorbeelden uit de praktijk. ‘Die campagnes slaan goed aan’, zegt Josette Van Wersch. ‘Mensen hebben vaak geen idee wat er allemaal speelt en wat ze zelf kunnen bijdragen. We merken ook dat ze graag betrokken worden bij de plannen en bij de uitvoering. Gelukkig, want deze agenda is er niet voor ons bestuurders maar voor de burgers, voor de ondernemers, voor de inwoners. Daar doen we het voor.’
Samenwerking
Waterpanel Noord geldt in Limburg als voorloper op het gebied van waterbeheersing. ‘Absoluut’, zegt Josette Van Wersch. ‘Begrijpelijk, in Midden- en Noord-Limburg is met name de schaarste al vele jaren een thema. Waarmee niet gezegd is dat Waterpanel Noord niet over de grenzen kijkt. Integendeel, er wordt voortdurend afgestemd met de regionale Limburgse uitvoeringsagenda klimaatadaptie en bij alle plannen en projecten wordt over de gemeente- en waar nodig landsgrenzen heen gekeken. Waterbeheersing en klimaatadaptie vereisen een integrale aanpak, samenwerking is essentieel.’
Meer Informatie
De Uitvoeringsagenda Klimaatadaptie Noord-Midden-Limburg beslaat een periode van zes jaar; van 2022 tot en met 2027. In die jaren moeten de geplande projecten uitgevoerd zijn, aan het einde van de rit wordt beoordeeld of de doelen gehaald zijn.
Interview Josette Van Wersch, bestuurder WL, in NR 1 door Jos Cortenraad / fotografie Paul Rous
